به گزارش شبکه علمی ثریا، متن پیش رو نوروزنامه ای از ناصر فکوهی، استاد دانشگاه تهران و مدیر مؤسسه انسان شناسی و فرهنگ است که آن را در ادامه می خوانید.
هر نوروز که میآید و میرود، عمری میگذرد و سالی میآید که شاید نتوانیم به پایانش برسانیم. همچون سالی که گذشت و بسیاری تا به انتهایش نرسیدند. در این نوروز هم، شاید فرصتی باشد که بر سر سفره برخی از آنها که رفتند بنشینیم. آنهایی که از دور یا نزدیک می شناختیمشان و نسبت به آنها خود را مدیون می دانیم. از این رو، من از فرصتی که برای نوشتن این نوروزنامه یافتم بهره بردم تا بخشی کوچک از این دین را ادا کنم و چند کلمه ای از آنها، و تنها چند تن از آنها، که دوستشان داشتم و دارم، بنویسم.
می خواهم از پرویز کلانتری بنویسم. پرویزی که برای من به یک افسانه شباهت داشت، افسانه ای از جنس کاغذ و رنگ و بوی کتاب های ِ درسی تاریخ و جغرافیای کودکیام: مثل آن کاخ های پرشکوه بود و آن سربازان با جامگان رنگارنگ و خیرهکنندشان، مثل آن مادر بزرگ های روستایی، با چهره گرد و سیمای روشن و خندان، و مهمان های ناخوانده شان، مثل آن روستاها که از دل سفیدی کاغذ با رنگ های آجری شان بیرون می آمدند و پسر بچه ها و دختربچه هایی هم سن و سال ما درونشان بازی می کردند، زیبای چمن زارهایی که گویی بویشان را از صفحات کتاب حس می کردیم، اما هرگز ندیده بودیم، زیبایی و گرمای سوزان کویری که به دریایی زرین شباهت داشت و باور نکردنی.
با کلانتری برای گفتگویی طولانی بارها و بارها بر سر یک میز نشستیم، برایم از زندگی اش، از کارهایش، از کودکی و جوانی اش، از دوستانش گفت. از شگفتی هایش در این زندگی، از دوستانش که عاشقانه از آنها سخن می گفت و بسیار اندک و شاید هرگز از دشمنانش. و همیشه با چنان شور و هیجانی که تنها می توان در یک نوجوان یافت. کلانتری، شیفته کارش بود و شیفته زندگی، عاشق جوان ها و کارهایشان، زندگی را مثل سیب تازه و زیبا و سرخ رنگی گاز می زد و گمان می کردی هرگز نخواهد مُرد. و به گمانم مرگ از او انتقام گرفت که آنقدر، نسبت به او خوش خیال بوده است، مرگی که پیش از آمدنش، دو سال او را بر تخت میخکوب کرد تا سرانجام رهایش کند و برای همیشه، چهره زیبا و دوست داشتنی اش را در کنار تصاویر و نقاشی هایش به بخشی از دل انگیزترین خاطرات ما تبدیل کند؛ به یک کودکی رویایی در شادترین روزهایش.
می خواهم از جمشید ارجمند بنویسم که چهره و زندگی و سادگی و صداقتش در میزبانی از من، وقتی بارها و بارها، با او نشست و برخاست داشتم تا گفتگو کنم، مرا اندوهگین می کرد. می دیدم که بیماری و درد با وجود او چه می کنند، چطور او را زیر ضربات خود گرفته اند و ذره ذره او را از درون و برون می خُورند. حافظه اش را می دیدم که بر باد می رفت و دستانی را که می لرزیدند و صدایی که دائم نامطمئن تر می شد. می دیدم که چطور برای یافتن یک نام، یک صحنه و یک روز، به خودش فشار می آورد و این فشارها هر روز بیشتر و بیشتر می شدند. تا روزهای آخری که دیگر تقاضا می کرد صحبت نکنیم. و نمی کردیم. و فقط استراحت می کرد و به سیگارش پکی می زد و چای می خورد و سری تکان می داد و چشمانش را تیز می کرد و به جایی محو در روبرویش نگاه می کرد.
هرگز از یاد نمی برم خاطره دردناکی را که از صحنه مرگ مادرش روایت می کرد و به زحمت می توانست ضربه ای را که تمام عمر گرفتارش کرد، پنهان کند، اما اصرار داشت آن را در ریزترین جزئیاتش روایت کند و خنده هایش زمانی که از روزهای شیرین شروع کار روزنامه نگاری اش، از مدیرانی که به او حرفه اش را آموختند صحبت می کرد. از عدالت خواهی اش از روزنامه های دیواری مدرسه اش و از جبهه ملی و از ایرانی که به آن عشق می ورزید و برای آن، تمام زندگی اش را گذشته بود و از سینما که برایش همه چیز بود. به گمانم می توان ایران و سینما را همچون او، مثل یک معشوق زیبا رو و دلربا تصور کرد که هوش از سرش می برد. کودکی بود که کودکی اش چندان خوش نبود و آرزویش اینکه کودکان دیگر بسیار بهتر و خوش تر از او باشند و در جهانی بسیار عادلانه تر و زیباتر سر کنند.
می خواهم از عباس کیارستمی بنویسم که هرگز این شانس را نداشتم از نزدیک ببینمش و با او گفتگو کنم. اما سینمایش را از سال های دور میشناختم، دوست داشتم و دنبال میکردم. سینمایی به غایت انسانی و شعر گونه؛ سینما به مثابه غزلی عاشقانه، به مثابه روایتی کودکانه با همه بازیگوشیها و ظرافتهای پیش بینی ناشدهاش؛ روایتی رنگین از تصاویری نقاشی شده در یک ذهن ظریف. کیارستمی که به گمانم هیچچیز برایش دوست داشتنیتر و احترام برانگیزتر از بچه ها و رفتارهای بی دغدغه و خودانگیخته آنها نبود. کیارستمی که میتوانست با صحبتهای آنها، با حرکات کوچکشان، با خندیدنها و گریههایشان، با داد و فریادهایشان، با ترس و واهمههای کوچکشان، با دغدغههای پیش پا افتادهشان سینمایی باورنکردنی بسازد.
کیارستمی که میتوانست تا آخرین فیلمهایش هرگز خود را تکرار نکند. گاه از برخی از تجربههای سینمایی او و به خصوص از برخی تجربههای غیرسینماییاش، چندان دلخوش نبودم، اما همواره گمان میکنم که جسارت بالایی لازم است که کسی از خودش تقلید نکند و همیشه بتواند برغم همه به ظاهر دوستانی که تمجید و تقدیر و ستایشهایشان از هر زهری بدتر است، صرفا به خلاقیت خود فکر کند و به تعهد بالایی که به هنر دارد. کیارستمی به ناحق و با جهالت کسانی از این جهان رفت که شاید هر روز صدها نفر دیگر را که شهرت او را ندارند، به همین سرنوشت دچار میکنند و هیچ کسی خبردار نمیشود. کیارستمی قربانی تصاویری شد که پس از مرگش و در کنار مرگش ساخته شدند و بیشک زشتترین تصاویری بودند که هرگز نمیخواست وجود داشته باشند، اما به هررو، او برای همیشه به میراثی فرهنگی برای ما بدل شد و همواره همان انسانی میماند که توانست با سینما شعر بگوید و تصویر معصومیت از دست رفته ما را در قالب کودکان به نمایش بگذارد.
می خواهم از توران میرهادی بنویسم. زنی که روزگاری آغاز به کار کرد که کمتر زنی در عرصه عمومی مشغول به فعالیت بود و حضور زنانه هنوز به زحمت پذیرفته میشد. توران از خانوادهای بسیار فرهیخته بیرون آمده بود و از دوران کودکی شانسهای بزرگی داشت که شاید یک در صد کودکان ایرانی هنوز هم از آنها برخوردار نیستند: پرورش یافتن در آغوش خانوادهای فرهنگی، قابلیت به گذراندن یک کودکی شادمان و آکنده از دانش و فرهنگ و تحصیلات درخشان در ایران و خارج از ایران. هم از اینرو وقتی در سال ۱۳۳۰ به ایران بازگشت، همه درها میتوانست برای یک زندگی بدون هیچ گونه دغدغه و زحمتی برویش باز باشد. اما توران، همتی بالا و دیدگاهی چنان گسترده داشت که او را به گسترش مفهوم ارزش کودک و کودکی در جامعه ما کشاند. جامعهای که شاید هنوز هم ارزش بالای این دوران را درست درک نکرده باشد. توران میرهادی ده ها سال خود به مثابه یک معلم و مدیر کار کرد و در دوران پختگی بود که شورای کتاب کودک را بنیان گذاشت و کاری عظیم را در قالب دانشنامه کودک و نوجوان آغاز کرد. بنابراین اینکه گفته شود او یکی از بنیانگزاران اصلی نهادهای پایه ای برای آموزش و پروزش مدرن کودکان در ایران است، به هیچ رو گزاف نیست. توران که هنگام رفتنش در سنی بسیار بالا، آنچنان در اندیشه و ذهن همه مردم فرهیخته عزیز بود که هر اندازه هم بگوییم، کم گفتهایم.
سال ۹۶ را در حالی آغاز می کنیم که هر یک از این سه تن، در میان بسیاری دیگر از عزیزانی که از میان ما رفتند، بر سر سفره ما نیستند و دوست دارم از آنها در زیباترین و پر معنا ترین موقعیت و لحظات زندگیشان، در زمانی که کودکانی شاد و پر جنب و جوش و پر هیجان بوده اند، یاد کنم: سه پسر و یک دختر شاد و شاداب و پر شور و نشاط که در حیاط یک مدرسه پر از سبزی و درخت بازی می کنند، برون از زمان و برون از مکانهایی واقعی، و هر کدام از آنها را تا پایان عمرشان می توان با مضمون کودک و کودکی همراه کرد: یک کودکی بازیگشوانه و رنگین در وجود کلانتری، یک کودکی غم بار اما بازیافته در وجود ارجمند، یک کودکی شعرگونه و روایت شده در وجود کیارستمی، و یک کودکی فرهیخته و پرورش یافته در وجود میرهادی.
یادشان همیشه زنده وعزیز باقی خواهد ماند و جایشان هر سال بر سر سفره نوروزی ما.
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیستجهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
ناسا به صورت تصادفی مریخ را بمباران کرد
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
داوطلبان متقلب دستگاههای جاسوسی پیشرفته داشتند/احتمال محرومیت تا ۵ سال
فراخوان ثبت پرسشنامه در بانک اطلاعاتی ابزارهای سنجش سلامت و کیفیت زندگی
دستگیری ۲۵ نفر از داوطلبان متقلب کنکور/ حدود ۱۲ درصد داوطلبان غایب بودند
پذیرش دانشجوی دکتری تخصصی در پژوهشگاه اقیانوسشناسی
برای نگهداشت حرمت معلم بکوشیم
واریزهدیه روز معلم به حساب فرهنگیان؛ امشب/ پرداخت معوقات حقالتدریسها تا ۲ هفته دیگر
چاپ کتابی درباره سکوت و پایبندی در آثار آلبر کامو
مجموعه دفتر یادداشت روزانه داستایوفسکی به چاپ چهارم رسید
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل منصوب شد
وعده صادق نتیجه دانشگاههای ما است
۸۸ هزار داوطلب آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته کردند
اگر جریان علمی در کنار جریان دفاعی نبود بازدارندگی رقم نمی خورد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
خودروهای پرنده غول پیکر در آسمان به پرواز درآمدند
کشف تازه از وجود سیاره نهم در منظومه شمسی
اسب سیاه مقابل تلسکوپ جیمز وب نمایان شد+عکس
تصاویر واقعی آیفون۱۶ در توییتر لو رفت+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
چرا رباتها هنوز نتوانستند به گرد پای حیوانات برسند؟
تجلیل از ۶۵ عضو هیات علمی برگزیده/ جوانترین استاد ۴۵ساله و تقدیر از ۶ استاد زن
فرصت عوامل آموزشی و تربیتی مدارس برای ثبت تجربیات خلاقانه و نوآورانه خود تا ۲۰ اردیبهشت
تحویل ۱۰ هزار کلاس درس طی سال جاری در صورت تزریق بودجه
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
ایمیل حمایتی روسای دانشگاههای ایران به دانشگاههای آمریکا
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
کلاسهای دانشگاهها امروز به مدت ۲ ساعت تعطیل شد
دانشگاهها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستادهاند
تجمع دانشگاهیان دانشگاه تهران درحمایت از خیزش دانشجویان در آمریکا
دانشجویان و اساتیدِ ایرانی، حمایت از مردم فلسطین را رسالت اصلی خود بدانند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.